Αρτηριακή Υπέρταση. Νεότερα δεδομένα από τις κατευθυντήριες οδηγίες υπέρτασης ΑΗΑ/ΑCC 2025.

Τα νεότερα δεδομένα για την αρτηριακή υπέρταση, από τις κατευθυντήριες οδηγίες υπέρτασης ΑΗΑ/ΑCC 2025, είναι τα εξής:

1. ΑΚΡΙΒΗΣ ΜΕΤΡΗΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ (ΑΠ)
Οι νέες οδηγίες τονίζουν τη σημασία της σωστής και ακριβούς μέτρησης της ΑΠ, που είναι απαραίτητη για τη σωστή διάγνωση και τη θεραπευτική στρατηγική στην υπέρταση. Η μέτρηση πρέπει να γίνεται υπό συγκεκριμένες συνθήκες:
⦁ Ο ασθενής πρέπει να κάθεται ήρεμα για τουλάχιστον 5 λεπτά, με την πλάτη καλά στηριγμένη στην καρέκλα.
⦁ Τα πόδια πρέπει να είναι επίπεδα στο πάτωμα και όχι σταυρωμένα.
⦁ Το χέρι πρέπει να στηρίζεται σε τραπέζι, στο ύψος της καρδιάς.
⦁ Η περιχειρίδα πρέπει να είναι κατάλληλου μεγέθους, ώστε να καλύπτει το 80% της περιμέτρου του βραχίονα.
Η κατ’ οίκον μέτρηση της ΑΠ συνιστάται ως ισχυρή πρακτική (Κλάση 1 / Επίπεδο Τεκμηρίωσης Α) τόσο για επιβεβαίωση της διάγνωσης, όσο και για παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία. Έχει αποδειχθεί ότι η συνδυαστική προσέγγιση με κατ’ οίκον μετρήσεις και παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής οδηγεί σε σταθερή μείωση της ΑΠ για τουλάχιστον 12 μήνες.
Αντίθετα, οι φορητές συσκευές χωρίς περιχειρίδα (όπως smartwatches και wearables) δεν θεωρούνται ακόμη αξιόπιστες για κλινική χρήση, καθώς δεν υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση για την ακρίβειά τους, σε σύγκριση με τις παραδοσιακές μεθόδους.

2. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ
Η αρτηριακή πίεση ταξινομείται σύμφωνα με τα ακόλουθα όρια:
⦁ Φυσιολογική: Συστολική <120 mm Hg και διαστολική <80 mm Hg.
⦁ Αυξημένη: Συστολική 120–129 mm Hg και διαστολική <80 mm Hg.
⦁ Υπέρταση Σταδίου 1: Συστολική 130–139 mm Hg ή διαστολική 80–89 mm Hg.
⦁ Υπέρταση Σταδίου 2: Συστολική ≥140 mm Hg ή διαστολική ≥90 mm Hg.
Αυτή η ταξινόμηση βοηθά στην αξιολόγηση του κινδύνου και στη λήψη θεραπευτικών αποφάσεων.

3. ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΕΙΣ ΜΟΡΦΕΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ
Η δευτεροπαθής υπέρταση οφείλεται σε υποκείμενες παθήσεις, ή καταστάσεις και διαφέρει από την πρωτοπαθή, όπου δεν υπάρχει συγκεκριμένη αιτία. Ο πρωτοπαθής αλδοστερονισμός αποτελεί την πιο συχνή αιτία δευτεροπαθούς υπέρτασης. Προκαλείται από υπερπαραγωγή αλδοστερόνης από τα επινεφρίδια, οδηγώντας σε κατακράτηση νατρίου και νερού και άρα αύξηση της ΑΠ. Η εξέταση για πρωτοπαθή αλδοστερονισμό πρέπει να γίνεται σε όλους τους ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση, ανεξαρτήτως ύπαρξης υποκαλιαιμίας, για την αύξηση των ποσοστών διάγνωσης και εφαρμογή στοχευμένης θεραπείας. Η αποφρακτική άπνοια ύπνου (OSA) είναι επίσης συχνή αιτία, κυρίως σε παχύσαρκους και προκαλεί νυχτερινή υπέρταση που μπορεί να γίνει ανθεκτική στη θεραπεία. Συνιστάται αξιολόγηση με μελέτη ύπνου σε ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση ή αυξημένο κίνδυνο. Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, φάρμακα όπως τα ΜΣΑΦ και λιγότερο συχνά νεφρική αγγειακή νόσο.

4. ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Οι κατευθυντήριες οδηγίες AHA/ACC 2025 αναγνωρίζουν τον σημαντικό ρόλο του τρόπου ζωής και της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στη διαχείριση της υπέρτασης. Ειδικά:
⦁ Η υγιεινή διατροφή με περιορισμό της πρόσληψης νατρίου και αύξηση του καλίου μέσω υποκατάστατων άλατος μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και θεραπεία της υπέρτασης, ιδίως σε ασθενείς όπου η κατανάλωση αλατιού σχετίζεται με το μαγείρεμα και την καρύκευση στο σπίτι.
⦁ Η ψυχοκοινωνική στήριξη, όπως η διαχείριση του στρες και η υποστήριξη για υγιεινές συμπεριφορές, ενισχύουν την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων.

5. ΧΡΗΣΗ ΕΚΤΙΜΗΤΩΝ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (CVD risk scores)
Η χρήση εργαλείων, όπως το PREVENT, βοηθά στην καθοδήγηση της φαρμακευτικής θεραπείας υπέρτασης, επιτρέποντας εξατομικευμένες αποφάσεις.
⦁ Σε ενήλικες με υπέρταση χωρίς κλινική καρδιαγγειακή νόσο, αλλά με σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (ΧΝΑ), ή υψηλό 10ετές καρδιαγγειακό κίνδυνο (≥7.5% με βάση το PREVENT), συνιστάται έναρξη φαρμακευτικής αγωγής όταν η μέση συστολική ΑΠ είναι ≥130 mm Hg.

6. ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ (ΧΝΑ)
Σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και υπέρταση, η χρήση ACE inhibitors (ACEi) ή angiotensin II receptor blockers (ARBs) είναι ιδιαίτερα σημαντική όταν υπάρχει ΧΝΑ, που ορίζεται από eGFR <60 mL/min/1.73 m² ή αλβουμινουρία ≥30 mg/g.
⦁ Αυτοί οι αναστολείς βοηθούν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και προστατεύουν τη νεφρική λειτουργία, καθυστερώντας την επιδείνωση της ΧΝΑ και μειώνοντας τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

7. ΗΠΙΑ ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΟΙΑ
Στους ασθενείς με υπέρταση, συστήνεται στόχος συστολικής ΑΠ <130 mm Hg, καθώς αυτό έχει συσχετιστεί με μείωση του κινδύνου εμφάνισης ήπιας γνωσιακής δυσλειτουργίας και άνοιας.

8. ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ
⦁ Σε έγκυες με ΣΑΠ ≥160 mm Hg ή ΔΑΠ ≥110 mm Hg, που επιβεβαιώνεται με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις ανά 15 λεπτά, συστήνεται άμεση χορήγηση αντιυπερτασικής θεραπείας για να μειωθεί η ΑΠ σε <160/<110 mm Hg εντός 30–60 λεπτών, για την πρόληψη επιπλοκών.
⦁ Σε γυναίκες με χρόνια υπέρταση (υπέρταση πριν την εγκυμοσύνη ή υψηλή ΑΠ τις πρώτες 20 εβδομάδες κύησης), ο στόχος είναι η μείωση της ΑΠ σε <140/90 mm Hg, για πρόληψη μητρικής και περιγεννητικής θνητότητας.
⦁ Επιπλέον, γυναίκες που προγραμματίζουν εγκυμοσύνη ή είναι ήδη έγκυες δεν πρέπει να λαμβάνουν ατενολόλη, ACEi, ARBs, άμεσους αναστολείς ρενίνης, νιτροπροσικό ή MRA λόγω κινδύνου εμβρυοτοξικότητας.

9. ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΠΟΝΕΥΡΩΣΗ
Σε ενήλικες με ανθεκτική υπέρταση (που δεν ελέγχεται παρά τη χρήση τριών ή περισσότερων αντιυπερτασικών φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένου διουρητικού):
⦁ Συνιστάται εκτίμηση για δευτεροπαθείς αιτίες και επανεκτίμηση των φαρμάκων που μπορεί να επιδεινώνουν την ΑΠ (π.χ. NSAIDs, κορτικοστεροειδή).
⦁ Η νεφρική απονεύρωση είναι μια επεμβατική τεχνική που έχει δείξει μικρή μείωση 24ώρου συστολικής ΑΠ (3–5 mm Hg) σε κάποιες μελέτες, αλλά η αποτελεσματικότητά της δεν έχει αποδειχθεί επαρκώς σε μεγάλης διάρκειας μελέτες, και γι’ αυτό η σύσταση είναι Κλάση ΙΙ/Β (προαιρετική).

10. ΣΟΒΑΡΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ ΜΗ ΕΓΚΥΟΥΣ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΑΕΕ
Σε νοσηλευόμενους ασθενείς με σοβαρή υπέρταση (>180/120 mm Hg), αλλά χωρίς οξεία βλάβη οργάνου-στόχου (όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, οξεία καρδιακή ανεπάρκεια ή νεφρική ανεπάρκεια), δεν συνιστάται η άμεση χορήγηση ενδοφλέβιων ή από του στόματος αντιυπερτασικών για ταχεία μείωση της ΑΠ, γιατί αυτό μπορεί να επιφέρει επιπλοκές λόγω υπερβολικής πτώσης της πίεσης.